Om met het positieve te beginnen, we zijn immers een grote netwerkorganisatie van bewonersinitiatieven en bewonerscollectieven, we hebben een plek in het akkoord. Het spreekt namelijk over de inzet om de invloed van burgers op beleid te beïnvloeden.
We stimuleren op lokaal niveau mogelijkheden voor burgerparticipatie en burgerinitiatieven, zoals een uitdaagrecht waarbij mensen de mogelijkheid hebben om publieke taken over te nemen van de gemeenten, met de publieke middelen die hiervoor nodig zijn.
Burgerinitiatieven en het uitdaagrecht
Het uitdaagrecht, in Nederland door LSA geïntroduceerd onder de naam right to challenge, heeft in de vorige kabinetsperiode een gestage vlucht voorwaarts genomen. Bijna de helft van de gemeenten past het in een of andere vorm toe. En in een aanpassing in de Gemeentewet die aanstaande is wordt het een prominent onderdeel in de participatieverordening (die een stap ambitieuzer is dan de huidige inspraakverordening) die alle gemeenten moeten gaan opstellen. Belangrijke aandacht en een rol voor het Rijk dus om burgerinitiatieven een boost te geven.
Een belangrijke rol voor de gemeenschap
LSA hoopte op stevige positie voor gemeenschappen die naast de markt en de overheid een belangrijke rol spelen in de aanpak van de maatschappelijke uitdagingen van nu. Zorg voor elkaar, gebrek aan voldoende goede woningen, polarisatie, gezondheidsverschillen, klimaat of armoede. Verspreid over het 47 pagina’s tellende plan zien we daar wel wat aanknopingspunten. De wooncoöperaties die meer aandacht krijgen, gemeenschappen die een rol krijgen in de duurzame omslag, de aandacht voor maatschappelijk ondernemen (steeds meer bewonersbedrijven dragen bij aan het democratiseren van de economie), maar ook aandacht voor de SDG’s.
Voor deze belangrijke rol is wel een goede basisinfrastructuur nodig om sterke gemeenschappen te laten bloeien. En daar heb je onder andere ontmoetingsplekken, community builders, ondersteuning en toegang tot subsidies voor nodig. Een taak voor gemeenten, maar dit is niet specifiek gemaakt in dit akkoord. In de uitwerking is daar echt nog extra aandacht voor nodig om de hooggespannen verwachtingen ook waar te maken.
Wijkaanpak vraagt middelen en coördinatie
Na jaren van afwezigheid doet wijkaanpak gelukkig weer haar intrede in het regeerakkoord. Als vereniging die is ontstaan als samenwerkingsverband van aandachtswijken is dit een lang gekoesterde wens. Het heeft een wat vreemde plek in het akkoord met een wel heel nauwe koppeling aan veiligheid.
Om te voorkomen dat jongeren de criminaliteit ingaan worden meer (jeugd)wijkagenten ingezet en komt er een brede, domeinoverstijgende wijkaanpak ter bevordering van leefbaarheid en veiligheid. We doen recht aan de wettelijke norm van minimaal 1 wijkagent per 5000 inwoners. Politie en justitie dienen de ruggengraat te vormen van een wijkenaanpak die kwetsbare wijken weerbaar moet maken tegen ondermijnende criminaliteit, door een combinatie van veiligheidsbeleid, sociaal offensief en het bieden van een uitweg uit (drugs)criminaliteit richting werk of een opleiding. Bij de uitwerking hiervan wordt het door gemeenten bepleite meerjarige programma Leefbaarheid en veiligheid betrokken.
Maatschappelijke achterstanden pak je alleen maar aan door goed gecoördineerd en gebiedsgericht te werken. Het programma leefbaarheid en veiligheid (overigens niet alleen door gemeenten maar ook door bewoners vurig bepleit) heeft zich in aanloop naar dit akkoord doorontwikkeld en staat klaar om naast het investeren in 16 gebieden ook een stevige infrastructuur van kennis, innovatie en ondersteuning te bieden. Bovendien zou het gepast zijn om gevolg te geven aan de Motie Hengelo van de VNG, om te investeren in wijken in alle 352 gemeenten. En wat ons betreft is een nadrukkelijke focus op het bouwen aan gemeenschappen en actieve rol en positie van bewoners voorwaardelijk voor een duurzame en effectieve wijkaanpak.
Er is geen financiële reservering gemaakt voor investeringen in een wijkaanpak en dat baart ons zorgen. Er is een programma nodig waar samenhang en daadkracht worden gebundeld. Daarvoor zou een programmadirectie of projectminister niet hoeven te shoppen bij de verschillende departementen die een wijkgerichte aanpak van bijvoorbeeld veiligheid, armoedebestrijding, verduurzaming of leefbaarheid in wonen voorstaan. Werk aan de winkel in het constituerend beraad waarin de nieuwe ministers en staatssecretarissen samen onderhandelen over de precieze portefeuilleverdeling en bijbehorende budgetten.
Minister voor wonen ook voor wijken?
Een minister voor wijken lezen we niet terug in het regeerakkoord. Maar waarom zou de minister voor Wonen zich vanuit het Ministerie BZK niet als minister van wijken kronen? De nieuwe minister zal met open armen worden ontvangen in onze wijken in Nederland. De eerste uitnodiging zal op de eerste werkdag al in de bus vallen. Die voor de Dag van de Buurt op 27 januari waarop we op heel veel plekken in het land elkaar ontmoeten, ervaring delen over de wijkaanpak en samen een manifest opstellen over hoe deze wijkaanpak eruit kan zien. Werk aan de winkel!
Het bericht Het Regeerakkoord voor onze buurten en wijken verscheen eerst op LSA.
