“Whatever the problem, community is the answer”. Een veelzeggend citaat van de Amerikaanse onderzoeker Margaret Wheatley. Of zoals directeur van LSA Bewoners Thijs van Mierlo zegt: “Ik ken weinig succesvolle voorbeelden van een gebiedsontwikkeling, waarbij de gemeenschap niet betrokken is.” LSA werkte in opdracht van het programma Democratie in Actie aan een publicatie over de lessen die bewoners initiatieven leerden over deelnemen aan maatschappelijke gebiedsontwikkeling. Samen met zes bewonersinitiatieven leerden we over do’s en don’ts en formuleerden we bouwstenen die maatschappelijke gebiedsontwikkelingen tot een succes maakten. In dit artikel vind je de belangrijkste leerpunten.
Wil je gelijk de diepte in? Download dan hier de publicatie:
Wat is maatschappelijke gebiedsontwikkeling?
Je spreekt van maatschappelijke gebiedsontwikkeling op het moment dat bewoners meepraten en echt invloed hebben bij de ontwikkeling van een gebied. Ze doen mee in een proces dat van oudsher eigenlijk was voorbehouden aan overheid en marktpartijen.
Thijs van Mierlo legt uit: “De nieuwe omgevingswet moet de invloed van bewoners bij de ontwikkeling van de openbare ruimte bevorderen. Partijen die plannen hebben voor ontwikkeling van de openbare ruimte, denk aan nieuwbouw van woningen of kantoren, moeten laten zien hoe zij ze de participatie met betrokkenen hebben georganiseerd. Wat ons betreft is dit veel te vrijblijvend. Wij vinden dat de rol van bewoners veel sterker geformuleerd moet worden. Bewoners krijgen vaak met moeite een voet tussen de deur bij gebiedsontwikkeling en het samenspel tussen gemeenten en projectontwikkelaars. Dat moeten we echt van onderop afdwingen.”
KADER:
ZES INITIATIEVEN LEREN SAMENDe volgende zes bewonersinitiatieven hebben deelgenomen aan het traject omdat ze vanuit ieder hun eigen rol al bezig waren met maatschappelijke gebiedsontwikkeling.
|
Bouwstenen voor succes
Met de introductie van de omgevingswet komt er in potentie ook meer ruimte voor bewoners om zich te mengen in beslissingen over de publieke ruimte. Bewonersinitiatieven verdienen een plek in de uitvoeringsagenda van de omgevingswet. Zij steken vaak enorm veel energie en tijd in projecten om hun leefomgeving te verbeteren. Goede samenwerking tussen bewoners, lokale overheden en andere organisaties is essentieel en verdient extra aandacht.
Eén van de betrokken experts bij dit leertraject was Frans Soeterbroek. Hij vertelt over de belangrijke bouwstenen voor succes: “Maatschappelijke gebiedsontwikkeling te divers en contextgebonden voor een stappenplan dat voor iedereen werkt. Je kunt wel een aantal bouwstenen benoemen die belangrijk zijn om een initiatief tot een succes te maken.”
Volgens Frans zijn er in elk geval vijf te benoemen:
- Bewoners hebben misschien minder toegang tot kennis en informatie, maar brengen hun eigen deskundigheid in.
- Bewoners hebben vaak te maken met een overheid die het lastig vindt de sturing uit handen te geven.
- Waak ervoor dat je dat je geen verlengstuk wordt van het beleid van de gemeente.
- Beweeg mee met de systeemwereld. Zorg voor een dialoog met wijkmanagers. Verbind je met meerdere partijen. Niet alleen de gemeente, maar ook corporaties, welzijnsorganisaties, ontwikkelaars en andere collectieven.
- Stel in gesprekken met verschillende partijen je eigen voorwaarden.
4 tips voor succesvolle inbreng bij maatschappelijke gebiedsontwikkelingen
Elk initiatief tot maatschappelijke gebiedsontwikkeling is uniek. Sommige zijn klein, andere juist groot, Er zijn initiatieven in stad of dorp, samen met of juist tegenover de gemeente, met een of meerdere bewonersgroepen aan het roer en vanuit een ongeorganiseerd verband, een stichting of een coöperatie. Hoewel alle deelnemers aan het traject unieke kenmerken hadden, waren er toch ook rode draden te ontdekken die we verpakken in een viertal tips.
Tip 1: Maak maatschappelijke waarden zichtbaar
Bewonersinitiatieven brengen in een gebiedsontwikkelingsproces de, vaak ondergesneeuwde, maatschappelijke waarden in. Maak dus actief werk van het zichtbaar maken van deze maatschappelijke waarden die je met je initiatief creëert en doe dat op een manier die bij jouw initiatief past. Anders dan bij een op zichzelf staand maatschappelijk initiatief, zijn bij een gebied altijd meerdere partijen betrokken.
Tip 2: Investeer in samenwerking
Onderzoek met alle betrokkenen bij jouw initiatief welke vorm van samenwerking het beste past en maak daar goede afspraken over. Jouw initiatief heeft alleen kans van slagen als het draagvlak heeft bij alle betrokken partijen. Denk dan niet alleen aan buurtgenoten, maar bijvoorbeeld ook aan de gemeente. Zorg dat je actief bezig bent en blijft met het creëren van draagvlak en samenwerking. Een randvoorwaarde is dat je vanuit het bewonersinitiatief greep krijgt op alle plannen die op de wijk afkomen.
Tip 3: Deel je kennis
Als bewonersinitiatief bezig zijn met maatschappelijke gebiedsontwikkeling is nog relatief nieuw. Veel bewonersgroepen vinden zelf het wiel uit. Ze lopen vaak tegen dezelfde dingen aan. In dit traject met de zes initiatieven hebben we ondanks de rare coronatijd op verschillende manieren van elkaar geleerd. Dat helpt enorm en zorgt ervoor dat je niet alles helemaal zelf hoeft te ontdekken. De belangrijkste lessen deelden we in een reeks van drie webinars. De links vind je onderaan dit artikel.
Tip 4: Maak jullie eigen gebiedsverhaal
Breng in beeld op welke manier je bijdraagt aan een gebiedsontwikkeling en wat je daarmee wilt bereiken. Als je dat weet te vatten in een goed verhaal helpt je dat het gehele proces in de verschillende contacten die je hebt. Zo’n verhaal laat zien op welke verschillende manieren jullie als bewoners een bijdrage leveren.
Duik in de wereld van Maatschappelijke Gebiedsontwikkeling
Meer weten over maatschappelijke gebiedsontwikkeling of weet je niet waar je moet beginnen? Deze links kunnen je verder helpen en je kan nog altijd contact met ons opnemen via als je zelf vragen hebt over dit onderwerp.
- Webinarreeks Maatschappelijk gebiedsontwikkeling van LSA:
- Uitzending VPRO Tegenlicht ‘Ons gemeengoed’
- Blogs van Frans Soeterbroek over het openbreken van de gemeentelijke systeemwereld van gebiedsontwikkeling.
- Woekerruimte’, een LSA-essay van Arie Lengekeek en Maurice Specht over hoe je lokaal vastgoedbeleid afstemt op de bewonersinitiatieven.
- Analyse lector gebiedsontwikkeling met Gert-Joost Peek over de rol van coöperatieve gebiedsontwikkeling in de Nederlandse praktijk.
Wil je op de hoogte blijven van ons werk en maandelijks handige tips en interessante bijeenkomsten rechtstreeks in je mail? Meld je dan aan voor onze nieuwsbrief!
Kennisgeving: Voor dit product is een JavaScript vereist.